afilàe, afilàre , vrb Definizione
andhare a ccn. parte (filu); andhare a filu, fàere su dovere, andhare a deretu, pònnere mente, cumprèndhere un'arrexonamentu, arrexonare bene, incarrerare a una filada o arrennèscere a cumandhare a ccn.; abbarrare a tropu faendho sa matessi cosa o de sa matessi manera cun pagu o nudha cunsideru, deasi comente acucat
Frasi
e a ue ses afilendhe? ◊ sa crapa afiladora est sa chi afilat sas berbeghes ◊ no bi lu poto afilare a su cumandhu, a fizu tou! ◊ fint timendhe chi sa zustíssia no si esseret afilada a domo issoro ◊ bidu l'as a ue ant afiladu sas berbeghes mias? ◊ depimus afilare chito pro pòtere arribbare prima
2.
est peus de s'àinu: no bi afilat mancu si lu leas a fune! ◊ già ndhe tenimus sa proa bastante chi no afilas si no cun sa fune! (R.Marras)◊ cristianu revessu: itesisiat chi li nias a fàghere, no bi cheret afilare!
3.
candho l'afilat a fàghere gai est peus de cudhu sonadore ◊ l'at afilada a fàghere tempus malu e no cheret cambiare ◊ su macu est a ue l'afilat ◊ l'at afilada a bèndhere ca li cumbenit de prus ◊ totu a cussa domo che ant afiladu a fàghere su nidu, sas rúndhines: in sas de acurtzu mancu unu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se diriger
Inglese
to head for
Spagnolo
dirigirse
Italiano
dirìgersi
Tedesco
sich wenden.
deretàre , vrb: adaretzai Definizione
fàere dritu, deretu, pònnere prantau o chi si potzat aguantare a solu, chistire assentau, pònnere adderetu, chi andhet bene o comente si tocat; imbucare, andhare o punnare a cara a calecunu logu, cumenciare a fàere calecuna cosa; fintzes lòmpere, giare a pitzu a ccn.
Sinonimi e contrari
acampaniare,
acodomai,
aconciai,
aggheretzare,
assantai,
assetiai,
indritare
/
abiai,
comentzari,
coviare 1,
incaminare,
incarrebai,
temperare
| ctr.
isordulare
2.
su pastore nche deretabat sas crapas ribu ribu ◊ su pastore at deretau su bestiàmene a su miliacru ◊ at deretau a prànghere, a pròghere ◊ a ube sezis deretandhe? ◊ si deretant a sa funtana a si labare ◊ totu cussas cambiales… giai ti ndhe as a abbizare candho deretant a ti arribbare sos pacamentos!
3.
si li dereto a costas che lu collint chin sa panga!
Etimo
ltn.
directiare
Traduzioni
Francese
diriger,
se diriger
Inglese
to direct
Spagnolo
dirigir,
dirigirse
Italiano
dirìgere
Tedesco
richten.
impugnàre , vrb: impunnae,
impunnai,
impunnare Definizione
andhare (o fintzes fàere andhare) a cara a unu logu, a un'ala, a calecuna cosa (o a ccn.) coment'e cricandhodha, po dha bòllere, o fintzes po che dha bogare o àteru
Sinonimi e contrari
apititai,
imbonai,
petire 1,
punnai,
tirai,
tocai 1
/
incarrebai
Frasi
movet sas alas incogoristida e impugnat sas úngias contr'a mie (P.Pisurzi)◊ soli impunnat a s'ocasu ◊ como est impunnendhe a inoghe! ◊ a cali parti apu a impunnai? ◊ immoi impunnaus a bidha, a domu ◊ si ant atuau su baullu e impunnant conca a crésia ◊ po si vengai, pigat is ferrus de tundi e s'impunnat a Brai disafiendidhu ◊ su pastori impunnat su bestiàmini in sa filada
2.
ma labai a nd'èssi bogau cussu: dèu puru mi seu impunnau a su billetu de centumila! ◊ cussa piciochedha impunnat tropu a su paru sodrau
Etimo
ltn.
in pugnare
Traduzioni
Francese
aller,
se diriger,
se tourner
Inglese
to go,
to aim
Spagnolo
andar
Italiano
andare,
tèndere,
dirìgere,
vòlgere
Tedesco
streben.
iscordolàre , vrb: iscordulare 1 Definizione
andhare, afilare, su si pònnere e mòvere coment'e a cordone, a filera, foedhandho de bestiàmene meda (o fintzes de gente o àteru) chi si movet
Sinonimi e contrari
iscúrrere
Frasi
trubba sas bacas, za iscordolant!
Traduzioni
Francese
se diriger,
sortir
Inglese
to pour out
Spagnolo
fluir
Italiano
defluire
Tedesco
abfließen.